Wie nieuwsberichten leest over (kortdurende) detentie, komt vanzelf allerlei frames tegen. Om te kunnen duiden of dit frame bijdraagt of afdoet aan een beeldvorming die ruimte biedt voor alternatieve straffen en/of herstelrecht is het handig om deze frames te herkennen. Wat kwamen we onder andere tegen in de nieuwsgeving van de afgelopen tijd?

Strafverslaafd

Allereerst een berichtje van onze Zuiderburen. In een artikel op Knack over alternatieven voor gevangenisstraf komen een aantal dingen voorbij die vanuit framingopzicht interessant zijn. Allereerst wordt er door de onderzoekers het woord ‘gevangenisfetisj’ gebruikt. Dat haakt direct aan op het frame ‘Strafverslaafd’, waarbij het verwijt centraal staat dat de maatschappij vanuit een reflex handelt en steeds harder en sneller straft. Overigens wordt in het artikel niet gespecificeerd wie de fetisjist is: de beleidsmakers of de burgers. Dat zorgt ervoor dat niet helemaal duidelijk is aan wie het verwijt precies gericht is. Wij vinden dat wat riskant, want als de lezer zich aangesproken voelt, dan kan dit tot weerstand leiden.

Daarnaast wordt verderop in het artikel gesproken over het invoeren van elektronisch toezicht als alternatief voor detentie. De onderzoekers schrijven over de ongelukkige situatie in België, waarbij zij zelf zeggen dat hun gevangenissen op dit moment “met barstende muren kampen”. Oftewel: het is te vol. Is dat een goede timing voor alternatieve strafmogelijkheden? Dat zou een negatief effect kunnen hebben op hoe het publiek de toepassing van elektronisch toezicht zal percipiëren. In plaats van elektronisch toezicht als waardevol alternatief te zien, is het risico aanwezig dat het publiek het zal zien als een soort wanhoopsgreep die geen recht doet aan vergelding voor het delict. Aan de minister van Justitie daar een schone taak om dit alternatief op een krachtige manier te framen als maatschappelijk zinvolle interventie.

Naasten betalen de prijs

Op de website van Hart van Nederland wordt in een kort artikel de podcast ‘Bloedband’ aangekondigd. Aan het woord is Ria, die vertelt hoe zij het ervaart dat haar zoon in detentie zit. De kop stuurt direct naar een frame: ‘Ria's zoon zat in de gevangenis: 'Het leek alsof ik zelf in de cel zat’. Dit frame hebben wij ‘Naasten betalen de prijs’ genoemd (klik hier voor een overzicht van alle gevonden frames) In plaats van de nadruk op het delict te leggen, komt Ria in beeld als onzichtbaar medeslachtoffer. Dit schetst een rijker beeld van de consequenties van detentie dan wanneer er alleen gefocust wordt op de gedetineerde zelf.

Luxe hotel

Een ondergravend frame kwamen we tegen op de website van NPO Radio 1. Het goedbedoelde artikel met bijbehorende podcast vertelt over de documentaire van criminologe Marieke Lim die gedetineerden interviewde om te achterhalen hoe het leven in de gevangenis is. In het artikel zelf domineren de frames ‘Mens achter de dader’ en ‘Loodzware straf’, maar helaas wordt er afgetrapt met de vraag: ‘Wat klopt er van het beeld dat Nederlandse gevangenissen een soort hotels zijn?’ en wordt in een tussenkop de gevangenis geframed als ‘hotel met tralies’. Dit is een typisch voorbeeld van het ‘Luxe hotel’-frame, waarbij de focus ligt op het idee dat een gevangenisstraf te slap is vanwege de leefomstandigheden daar. Het zou vergelijkbaar zijn met een hotel.

In de praktijk zien we vaak dat constructieve frames worden ingebed in ondergravende frames. Zo’n ondergravend frame wordt dan eens goed aan de tand gevoeld en de conclusie van het stuk is vaak dat het ondergravende frame niet klopt. De bedoeling is goed, maar het effect is echter dat met name het ondergravende frame (in dit geval ‘Luxe hotel’) in eerste instantie wordt opgerakeld en daarmee ook automatisch weer een beetje bevestigd. Zelfs als het ontkend wordt. Dit artikel was dus vanuit framingoptiek echt veel constructiever geweest als het ‘Luxe hotel’-frame helemaal weggelaten was.

Nieuw artikel over taakstraffen