In de opmaat van het artikel komt een flink aantal feiten aan bod. Voorkom je criminaliteit door mensen op te sluiten? Nauwelijks. Komen mensen ‘tot inkeer’ doordat ze de tijd hebben om na te denken over hun daden? Ook niet. Dus, vraagt de schrijver zich af, ‘is de nor wel dan wel het beste gereedschap voor onze minimaal gewelddadige maatschappij?’

Lekker concreet: wat doet kortdurende detentie en wat moeten we dan?

Ook de realiteit van korte detentie komt aan bod: ‘Ruim drie kwart van de gedetineerden zit korter dan zes maanden. Twee derde zit zelfs korter dan drie maanden. Die paar maanden zijn voor veel mensen al genoeg om hun baan en hun huis kwijt te raken en hun partner te verliezen. Het komt voor dat ze het gezag over hun kinderen kwijtraken. En mensen hadden vaak al financiële problemen, eenmaal vrij is het leven nog lastiger.’ De conclusie? Je maakt het voor mensen alleen maar moeilijker om uit de criminaliteit te blijven. Dit lijstje van schade door detentie is allesbehalve compleet, maar wel heel concreet. Je ziet het als lezer gemakkelijk voor je. Als de auteur de lijst langer had gemaakt, had dat dan iets toegevoegd? Wij vermoeden eerder het tegendeel: hoe langer de lijst is, hoe meer elementen ervan vergeten worden. Met deze paar voorbeelden wordt de kern van het probleem uitstekend geframed. Net zoals de conclusie over korte detentie, uit de mond van een goede bekende binnen het CJG-project. Jacques Claessen vertelt: ‘Gevangenisstraf is een dure manier om mensen slechter te maken.’

Het artikel gaat niet alleen in op het probleem, maar toont ook oplossingen. Onder andere taakstraffen en elektronische thuisdetentie komen aan bod. ‘Met een enkelband kunnen mensen blijven werken. Ze blijven bij hun familie, brengen hun kinderen naar school en houden hun sociale contacten’, vertelt hoogleraar criminologie Arjen Blokland. De schrijver van het stuk maakt een interessante vergelijking om ons als lezer te helpen om dit relatief onbekende alternatief te snappen: ‘Sinds de diverse lockdowns hebben we ook een wat beter beeld bij verplicht thuis zitten. En de avondklok liet ons een klein beetje proeven hoe het is om je aan strakke tijdslimieten te houden, zoals enkelbanddragers moeten doen.’ Ook hier is eigenlijk geen jargon nodig om neer te zetten wat de positieve impact van het alternatief is. 

Zorg dat de inhoud kan shinen

Heeft dit artikel een positieve invloed op mensen hun denkbeelden rond detentie? Wij denken van wel. Dat zit niet alleen in de helder en bondig verwoordde feiten, maar ook in het overkoepelende frame waarbij de journalist aanstuurt op de maatschappelijke impact van detentie in plaats van te starten vanuit vergelding. Het zet je als lezer op een ‘vers’ spoor. We belden met Jacques om te vragen hoe het was om bron te zijn voor dit stuk:

“Ik was blij met het artikel. Het is een prettige insteek, een ‘nieuwe samenleving’, waar de journalist zelf mee kwam. In het gesprek merkte ik dat hij goed luisterde en op zoek was naar een nuchtere insteek. Dat zie je ook terug in koppen zoals ‘Cel maakt mensen slechter’ en ‘Harde straf, meer slachtoffers’. In plaats van een stuk te schrijven vanuit ervaringsdeskundigen (daders en slachtoffers) is dit stuk beschouwend: vanuit academici. Dat werkt hier goed omdat het dan echt gaat over effecten. De journalist blijft echt bij de feiten, noemt ook positieve voorbeelden en laat zich niet verleiden tot een emotioneel betoog – wat vaak gebeurt. Ik hoop natuurlijk dat ik daar als bron in het artikel invloed op heb gehad. Maar gelukkig merkte ik in het gesprek met de journalist al dat hij goed luisterde en zich graag serieus liet informeren”.

Welke drie lessen nemen we mee uit dit artikel?

1. Wees concreet, geef liever een sprekend voorbeeld dan een waslijst aan feiten. De cijfers in dit stuk komen juist tot hun recht omdat ze omringd worden door informatie waar we een beeld bij hebben.
   
   
2. Begin bij het begin. Veel informatie is nieuw. Dus waar je misschien bang bent om te veel open deuren in te trappen, hebben mensen juist behoefte aan basisinformatie. Dit artikel laat zien dat dit helemaal niet met veel woorden en juridische tekst gepaard hoeft te gaan (liever niet zelfs). Het bleek keer op keer uit onze testen: veel mensen weten echt vrijwel niets over detentie en alles wat erbij komt kijken. Wie die kennis als bekend veronderstelt, krijgt zijn publiek waarschijnlijk niet mee.
   
   
3. Durf eens wat disclaimers in te slikken. Dit klinkt als een gevaarlijk advies, maar wat we bedoelen is dat nuance in de praktijk een goede boodschap vreselijk in de weg kan zitten. Neem de uitspraak van Jacques: ‘Gevangenisstraf is een dure manier om mensen slechter te maken’. Is dit altijd het geval? Uiteraard niet. Als je Jacques treft in een collegezaal, vertelt hij het een stuk genuanceerder. Echt. Maar in een artikel als dit komt de kern zo prima tot zijn recht.